Architektura

Otacza nas wszędzie. Każdy budynek jest jej częścią, chociaż większość najczęściej na miano architektury w ogóle nie zasługuje. Bo architektura to coś, na co chce się patrzeć, doświadczać, przeżywać, z, i w czym przyjemnie jest obcować, przebywać. Niestety, wszędzie najwięcej jest przeciętności, a nawet mniejszych lub większych, mniej lub bardziej rzucających się w oczy koszmarów, miernoty. O ile nie dziwi, że znaleźli się przeciętni albo wręcz marni projektanci, którzy nie umieli stworzyć niczego oryginalnego, ładnego i jednocześnie funkcjonalnego, o tyle zaskakujące jest, że ktoś wydał zgodę, by to, co tylko było planem, wcielić w życie i zrealizować, tym samym psując przestrzeń na dobre kilka, kilkadziesiąt lat. Może byłoby dobrze, gdyby ten, który tworzy, musiał potem mieszkać w swoim dziele. Może ta perspektywa, doświadczanie własnej architektury, zmieniłaby sposób myślenia i działania. A co z tym, który wydaje zgodę na powstanie koszmarnej miernoty? Jak zmienić nastawienie kogoś, komu jest obojętne, choć wcale takie być nie powinno?

Wiadomo, że niemożliwe jest, by każdy budynek był dziełem sztuki godnym najcenniejszych, prestiżowych nagród, gdyż budżet tego, co powstaje oraz możliwości inwestora bywają bardzo różne, ale nie oznacza to, że należy odpuszczać i godzić się na bylejakość. Czasami do tego, co się tworzy wystarczy tylko dołożyć kilka fajnych pomysłów, by to, co przeciętne, stało się ciekawsze, milsze dla oka, przyjazne i nowoczesne. Możliwości jest bardzo wiele i z łatwością można się o tym przekonać, gdy tylko znajdzie się na Zachodzie Europy, gdzie miasta zazwyczaj tworzą zwarte kwartały zabudowy i rozrastają się właśnie w ten sposób, tworząc nowe place, miejsca spacerowe, odpoczynku, uspokojonego ruchu samochodów, ścieżki rowerowe. To także nasze polskie dziedzictwo, które zostało roztrwonione po II wojnie światowej koniecznością tworzenia tworu sztucznego – socjalistycznej architektury, stawianiem punktowców, czyli bloków, wokół których wieje wiatr, gdyż jest pełno prześwitów i niewykorzystanej przestrzeni. Do tego dochodzą jeszcze betonowe lub koszmarne tymczasowe blaszane garaże, których w sercach miast być po prostu nie powinno, a ponadto szkoły, przedszkola i żłobki – klockowate taniochy i tandety za bardzo wyeksponowane, choć nie mające niczego, co warto oglądać. Zatem zamiast kamienic w kwartałach, które zawsze i wszędzie pięknie wyglądają, tworząc prawdziwie miejski klimat, mamy osiedla w samych centrach miast, i ten trend wcale nie zamiera. Wręcz powraca wraz z modą na budowanie bliżej centrum lub w centrum. Zamiast zwartej zabudowy, stają pojedyncze, podobne jeden do drugiego lub wręcz identyczne, bliźniacze budynki, a pomiędzy nimi lub wszędzie wokół tworzone są parkingi dla samochodów, bo miejsc w drogich podziemnych garażach, najczęściej tylko z miejscami postojowymi, nie wystarczy dla wszystkich. Bloki z klatkami schodowymi na zewnątrz, zwróconymi do głównych ulic, a nie wewnątrz, do dziedzińców i podwórek, z małymi, ciasnymi uliczkami, dopełniają klimatu osiedla pozbawionego wspólnej przestrzeni miejskiej, parków, skwerów, pieszych pasaży z małą ozdobną architekturą (np. rzeźb, ławek), sklepów, drobnych punktów usług, kawiarni, restauracji. Tworzą odwrócone od miasta, odrębne enklawy, bywa że – o zgrozo! – zamknięte za płotem i oddzielone bramą. Nikt tam nie jedzie, żeby pobyć w miłej, przyjaznej przestrzeni. To miejsca, gdzie się śpi i jest u siebie, a nie wspólna przestrzeń, dobro do obcowania i korzystania. Nie są tworzone nowe dzielnice z własnymi centrami, czyli sercem, wokół którego koncentruje się lokalna społeczność, i gdzie można nie tylko miło, przyjemnie pobyć, ale także załatwić różne codzienne, życiowe sprawy.

Jest jednak też i coś optymistycznego, zauważalnego już wszędzie, w każdym dużym mieście, jak też i w małych miasteczkach, miejscowościach, a nawet i wioskach. Głównie za sprawą euro – waluty, z której przyjęciem polscy politycy mają duży problem – płynących od wielu lat z Unii Europejskiej, za sprawą dofinansowania różnych projektów są pieniądze na inwestycje, zatem wyraźnie i zauważalnie poprawiła się zarówno infrastruktura, jak i jakość życia. Powstało wiele nowych, ciekawych, a nawet bardzo interesujących budynków, głównie obiektów kultury i sportu, ale także biurowców oraz apartamentowców, których architektury nie trzeba się wstydzić, a to, co było byle jakie i szare, zostało odnowione i po ociepleniu zazwyczaj ubrane w nowe żywe kolory. Niektóre budynki zostały nawet zburzone. Powstałe centra handlowe często są bardzo ciekawymi obiektami pasującymi do miejskiej przestrzeni. W końcu, po wielu latach zastoju i marazmu, zaczęliśmy zmieniać naszą szarą rzeczywistość. Pojawiły się ładne, zadbane miejsca, gdzie można pójść na spacer i chce się usiąść, a nawet biwakować i ćwiczyć. Jest szansa na rekreację, bo są miejskie rowery i nieustannie przybywa nowych ścieżek rowerowych. Jest nowoczesna komunikacja miejska z biletomatami, elektronicznym systemem informacji i przystankami odpowiednio podwyższonymi dla pasażerów. Dla samochodów budowane są parkingi podziemne i parkingowce. Wypełniamy pustą przestrzeń w centrach miast i niejednokrotnie wychodzi to całkiem dobrze, ciekawie, mądrze i rozsądnie. Skoro potrafimy, to nie przestawajmy i nie odpuszczajmy. W przestrzeni zadbanej i wokół dobrej architektury żyje się dobrze, przyjaźnie, miło, lepiej i wygodniej, luksusowo.